مختصری در باب رتبه بندی دانشگاه ها در جهان

رتبه‌بندی‌های مختلف دانشگاه‌های دنیا

علاوه بر رتبه‌بندی‌های کلی که توسط موسسات مختلف ارائه می‌شود، رتبه‌بندی دانشگاه‌ها معمولا بر اساس رشته‌های مختلف دانشگاهی شامل گروه‌های فنی و مهندسی، پزشکی و علوم زیستی، علوم طبیعی، علوم اجتماعی و هنر نیز انجام می‌شود. همچنین رتبه‌بندی‌های انجام شده به تفکیک مناطق جغرافیایی، کشورهای مختلف و برخی دسته‌بندی‌های دیگر در دسترس هستند. در میان رتبه‌بندی‌های مختلفی که از سوی موسسات متعدد اعلام می‌شود، سه رتبه‌بندی هستند که از ارزش و اعتبار بیشتری در مقایسه با سایرین برخوردارند و عبارتند از:

رتبه‌بندی موسسه تایمز (Times Higher Education World University Rankings)، رتبه‌بندی دانشگاه شانگهای (Academic Ranking of World Universities) و رتبه‌بندی کیو-اس (QS World University Rankings).

در ادامه به بررسی معروف‌ترین رتبه‌بندی‌های دانشگاه‌های جهان می‌پردازیم.

رتبه‌بندی علمی دانشگاه‌های جهان (رتبه‌بندی دانشگاه شانگهای)

یکی از رتبه‌بندی‌های آموزشی معتبر و مهم دانشگاه‌های جهان، رتبه‌بندی است که توسط دانشگاه جیائوتانگ شانگهای (SJTU) انجام می‌شود. این رتبه‌بندی که تحت عنوان رتبه‌بندی علمی دانشگاه‌های جهان (ARWU) شناخته می‌شود، قدیمی‌ترین رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان است که نخستین بار در سال 2003/1382 و در قالب یک پروژه بزرگ ملی در کشور چین انجام شد. این رتبه‌بندی که در اصل برای اندازه‌گیری فاصله دانشگاه‌های چینی و دانشگاه‌های روز دنیا صورت گرفت، تلاش می‌کند تا دانشگاه‌های دنیا را به صورت کاملا مسقل رده‌بندی کند. شاخص‌های موثر در این رتبه‌بندی بیشتر در حوزه علوم طبیعی قرار دارند و شامل تعداد مقالات منتشر شده در مجلات نیچر و ساینس (که هر دو در حوزه علوم طبیعی فعالیت می‌کنند)، تعداد برندگان جایزه نوبل (که بیشتر به علوم فیزیک تعلق می‌گیرد) و جایزه فیلدز (که در حوزه ریاضیات اعطا می‌شود) است. در حال حاضر، انجام این رتبه‌بندی بر عهده موسسه Shanghai Ranking Consultancy قرار دارد، و از حیث اعتبار همین بس که توسط نشریاتی مانند اکونومیست مورد استناد قرار می‌گیرد.

رتبه‌بندی نشریه آموزش عالی تایمز

نشریه آموزش عالی تایمز لندن واقع در انگلستان، از سال 2004/1383 تا 2009/1388 و با همکاری موسسه کواکارلی سایموندز (Quacquarelli Symonds)، هر ساله لیستی از 200 دانشگاه برتر دنیا را با عنوان THE World University Ranking منتشر می‌کرد. یکی از ایراداتی که به رتبه‌بندی این موسسه گرفته می‌شد این بود که بر خلاف رتبه‌بندی دانشگاه شانگهای که به مباحث آکادمیک اهمیت بیشتری می‌دهد، رتبه‌بندی موسسه تایمز بیشتر به شهرت دانشگاه اهمیت می‌داد. به همین دلیل این موسسه از سال 2009/1388 با خاتمه دادن به همکاری خود با موسسه QS، رتبه‌بندی جدید خود را طی همکاری با پایگاه اطلاعاتی تامسون رویترز ارائه کرده است. در رتبه‌بندی جدید این موسسه 13 شاخص در نظر گرفته شده است که در پنج دسته آموزش، تحقیقات، انتقال دانش (میزان ارجاع به مقالات)، درآمد صنعتی، و وجهه بین‌المللی دسته بندی شده‌اند.

رتبه بندی QS

همان‌طور که اشاره شد، موسسه کواکارلی سایموندز تا سال 2009/1388، رتبه‌بندی خود را با همکاری نشریه آموزش عالی تایمز انگلستان منتشر می‌کرد؛ اما از آن سال به بعد و با جدا شدن موسسه تایمز، به تنهایی اقدام به انتشار رتبه‌بندی خود می‌کند. رتبه‌بندی این موسسه با عنوان «بهترین دانشگاه‌های جهان» توسط US News & World Report و در آمریکا منتشر می‌شود. این موسسه هم اکنون اطلاعات مربوط به 33744 پژوهشگر و استاد دانشگاه‌های مختلف سراسر جهان را برای ارائه رتبه‌بندی خود دنبال می‌کند. از جمله شاخص‌های این رتبه‌بندی می‌توان به میزان استناد به مقالات، نسبت استاد به دانشجو، و تعداد استادان و دانشجویان بین‌المللی دانشگاه‌ها اشاره کرد. علاوه بر رتبه‌بندی دانشگاه‌های دنیا، این موسسه با همکاری روزنامه (Chosun Ilbo) کره جنوبی، هر ساله فهرستی از 200 دانشگاه برتر آسیا را نیز ارائه می‌کند که گاه با فهرست جهانی آن اندکی تفاوت دارد. رتبه‌بندی این موسسه یکی از معتبرترین رتبه‌بندی‌های دانشگاه‌های دنیا محسوب می‌شود.